Γράφει η Μ.- Ι. Σύρου, 4ετής φοιτήτρια στο Αρχαιολογικό- Ιστορικό Τμήμα τού ΕΚΠΑ
Η μικρασιατική καταστροφή του 1922 και το σύμφωνο της Λωζάνης που υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 1923 κατέστησαν την παλιννόστηση των χιλιάδων προσφύγων αδύνατη. Έτσι η αδυναμία αυτή, οδήγησε την τότε ελληνική κυβέρνηση να παραχωρήσει οικόπεδα και γη προκειμένου να εξασφαλιστεί η επιβίωση των προσφύγων. Με αφορμή, λοιπόν την σύμβαση αυτή, δόθηκαν ή παραχωρήθηκαν εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι προσφυγικοί πληθυσμοί δημιουργώντας κοινότητες. Τέτοιες κοινότητες αποτελούν οι περισσότερες περιοχές του δήμου Διονύσου.
Ξεκινάμε λοιπόν αλφαβητικά, με τον Άγιο Στέφανο. Ο Άγιος Στέφανος ή αλλιώς «Νέο Μπογιάτι» (όνομα που διατήρησε μέχρι το 1953), πήρε το όνομά του από την ομώνυμη συνοικία της Κωνσταντινούπολης, καθώς πολλοί προέρχονταν από εκεί.
Η εγκατάσταση των προσφύγων στην περιοχή συνέβη τον Μάιο του 1924. Οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν κυρίως δυτικά και ανατολικά του τραίνου (ανατολικά οι πληθυσμοί από την Πόλη, ενώ δυτικά οι υπόλοιποι Μικρασιάτες). Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν πολύ δύσκολες καθώς εκείνοι διέμεναν μέσα σε αντίσκηνα που είχαν παραχωρηθεί από την κυβέρνηση για διαμονή. Τους παραχωρήθηκε, όμως και γη για να καλλιεργούν ως αντάλλαγμα για τις χαμένες περιουσίες τους. Δούλευαν σκληρά. Δύο χρόνια αργότερα, το 1926, οικοδομήθηκαν τα πρώτα σπίτια, με δύο δωμάτια. Αυτά κατασκευάστηκαν περίπου σε ακτίνα 200 μ. από τον σταθμό του ΟΣΕ, τόσο δυτικά, όσο και ανατολικά. Αποτελούσαν το κέντρο του οικισμού.
Συνεχίζοντας λοιπόν, με τον οικισμό της Ανοίξεως, με την ονομασία «Παλαιό Μπογιάτι», όπου διατηρήθηκε μέχρι το 1953. Αν και δεν αποτέλεσε προσφυγικό οικισμό, υπήρξε όμως σημαντικός παράγοντας στην προσαρμογή τους. Ειδικότερα, μέχρι και το 1926, η έκταση άνηκε στην έκταση του Μπογιατίου (περ. 17.500 στρέμματα που περιλάμβανε τις περιοχές από την Βαρυμπόμπη έως τις ανατολικές περιοχές του Διόνυσου και το λόφο Νυμφών), ενώ η έκταση της Άνοιξης ανέρχεται στα 4.600 στρέμματα. Από εκείνες τις εκτάσεις, τα 9.000 στρέμματα (μαζί με αυτά της Άνοιξης) άνηκαν στους αδελφούς Εμπειρίκους, Μάρη και Λεωνίδα, όμως μετά την καταστροφή, τα εδάφη αυτά (περίπου 7.400 στρέμματα) δεσμεύονται από το Υπουργείο Γεωργίας και δίνονται στους ακτήμονες για να επιβιώσουν οι προσφυγικοί πληθυσμοί γύρω από την περιοχή.
Ακολουθεί η περιοχή της Δροσιάς. Πρόσφυγες από τον Πόντο εγκαταστάθηκαν εκεί. Η περιοχή που εγκαταστάθηκαν ήταν αγροικία, της ευρύτερης περιοχής του Διόνυσου αλλά λόγω των εμπορικών τους δεξιοτήτων, η αγροικία μετατράπηκε γρήγορα σε μια εφήμερη κοινότητα καθώς λίγες τοπικές αγορές άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Η περιοχή ήταν αρκετά δημοφιλής καθώς προσέλκυε πολλούς τουρίστες, ειδικά το καλοκαίρι.
Η περιοχή παλαιότερα ονομαζόταν «Ρωσσοχώρι» (μέχρι το 1947) και από μη παλαιότερα «Ροδόπολις» (από το 1926, δεν πρέπει να συγχέεται με τη σημερινή Ροδόπολη, καθώς η συγκεκριμένη περιοχή μέχρι τον 6/1981 ονομαζόταν «Μπάλα»). Η κοινότητα τελικά ιδρύθηκε το 1950, όταν αποσπάσθηκε από την κοινότητα της Σταμάτας και το 1947 πήρε το όνομα Δροσιά, λόγω του κλίματος που επικρατεί στην περιοχή.
Τέλος, ένας άλλος προσφυγικός οικισμός είναι το Κρυονέρι ή αλλιώς «Μπάφι», όπως ονομαζόταν μέχρι το 1954. Η κοινότητα ήταν μέρος του δήμου Αχαρνών μέχρι το 1947, όταν εκδόθηκε βασιλικό διάταγμα περί απόσπασης της κοινότητας από τις Αχαρνές.
Οι προσφυγικοί πληθυσμοί που κατέφθασαν στην περιοχή μετά το 1926, προέρχονταν από την Ιωνία. Για το λόγο αυτό, το έμβλημα της κοινότητας κοσμείται από κιονόκρανο ιωνικού ρυθμού, όπως φαίνεται στο έμβλημα της πυροσβεστικής υπηρεσίας και του αθλητικού ομίλου της κοινότητας:
Επίσης, δόθηκε κλήρος γης, όπως οικόπεδα και χωράφια (π.3.000 στρέμματα του βασιλικού κτήματος) σε 50 οικογένειες για να μένουν και να την καλλιεργούν. Ασχολήθηκαν περισσότερο με τη γεωργία παρά με την κτηνοτροφία.
Από την άλλη πλευρά, οι περιοχές Διονύσου, της Ροδόπολης και της Σταμάτας δεν αποτέλεσαν προσφυγικούς συνοικισμούς καθώς ήδη κατοικούνταν από κτηνοτρόφους, γεωργούς και κτηματίες. Οι περιοχές ήταν κατοικημένες πριν την έλευση των προσφύγων, όμως δόθηκαν γη και οικόπεδα από εκείνες τις μικρο-κοινότητες για να εξασφαλιστεί η επιβίωσή τους. Έτσι όλα τα εδάφη γύρω από τις ήδη κατοικημένες περιοχές αξιοποιήθηκαν ενώ άρχισαν να αυξάνονται σταδιακά το τοπικό εμπόριο και οι τοπικοί οικισμοί, ώσπου τη δεκαετία του 1990 να επισημαίνεται δραματική πληθυσμιακή ανάπτυξη και να σχηματιστούν οι κοινότητες όπως τις γνωρίζουμε σήμερα.
Συνοψίζοντας λοιπόν, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η υποχρεωτική εγκατάσταση των προσφύγων στην ανάπτυξη των περιοχών αποτέλεσε έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων που κατάφεραν να τις αναπτύξουν λόγω της εργατικότητάς τους και των φιλοδοξιών τους για μία καλύτερη ζωή.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
« Άγιος Στέφανος » , www.dionysos.gr, https://www.dionysos.gr/page/agios-stefanos, 09.07.2019
« Άνοιξη », www.dionysos.gr, https://www.dionysos.gr/page/anoiksi, 09.07.2019
« Διόνυσος », www.dionysos.gr, https://www.dionysos.gr/page/dionysos, 09.07.2019
« Δροσιά », www.dionysos.gr, https://www.dionysos.gr/page/drosia, 09.07.2019
« Η ιστορία της Δροσιάς » , drosia.gr, https://www.drosia.gr/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=27&Itemid=48, 09.01.04
« H ιστορία του κτήματος του Μπογιατίου », dikimasanoixi.weebly.com, https://dikimasanoixi.weebly.com/eta-iotasigmatauomicronrho943alpha-tauomicronupsilon-kappatau942mualphatauomicronsigmaf.html , πριν τις 13/12/2022
« Ιστορία του δήμου Κρυονερίου », exnet.gr, https://exnet.gr/istoria-tou-dimou-kryoneriou/, 28.03.2013
« Ιστορία Αγίου Στεφάνου » , exnet.gr, https://exnet.gr/istoria-agiou-stefanou/, πριν τις 13.12.2022
« Κρυονέρι» , www.dionysos.gr, https://www.dionysos.gr/page/kryoneri, 09.07.2019
« Νομαρχία Ανατολικής Αττικής —Άγιος Στέφανος–», hellenicaworld.com, https://www.hellenicaworld.com/Greece/Geo/gr/AgiosStephanosAttikis.html, πριν τι 13.12.2022
« Νομαρχία Ανατολικής Αττικής, κοινότητα — Ανοίξεως– », hellenicaworld.com, https://www.hellenicaworld.com/Greece/Geo/gr/AnoixiAttikis.html, πριν 13.12.2022
« Νομαρχία Ανατολικής Αττικής —Κοινότητα Διονύσου », hellenicaworld.com, https://www.hellenicaworld.com/Greece/Geo/gr/KoinotitaDionysou.html, πριν 13.12.2022
« Νομαρχία Ανατολικής Αττικής – Κοινότητα Δροσιάς– » , hellenicaworld.com, https://www.hellenicaworld.com/Greece/Geo/gr/DrosiaAttikis.html. πριν τις 13.12.2022
« Νομαρχία Ανατολικής Αττικής –Κοινότητας Κρυονερίου», hellenicaworld.com, https://www.hellenicaworld.com/Greece/Geo/gr/KryoneriAttikis.html, πριν τις 13.12.2022
« Νομαρχία Ανατολικής Αττικής – Κοινότητα Ροδόπολης– », hellenicaworld.com, https://www.hellenicaworld.com/Greece/Geo/gr/KoinotitaRodopoleos.html, πριν 13.12.2022
« Νομαρχία Ανατολικής Αττικής – Κοινότητα Σταμάτας– », hellenicaworld.com, https://www.hellenicaworld.com/Greece/Geo/gr/KoinotitaStamatas.html, πριν 13.12.2022
« Ροδόπολη », www.dionysos.gr, https://www.dionysos.gr/page/rodopoli, 09.07.2019
« Σταμάτα », www.dionysos.gr, https://www.dionysos.gr/page/stamata, 09.07.2019
Γιώργος Κεραμιτζόγλου, « Λόφος Ανθέων στην Άνοιξη. Μια παράξενη πολεοδομική ιστορία », skai.gr, https://www.skai.gr/news/environment/lofos-antheon-stin-anoiksi-mia-parakseni-poleodomiki-istoria, 16.06.2011
