Ο Π. Γεωργιάδης είναι Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ)- Ιδρυτικό μέλος της παράταξης “Νέος Διόνυσος”
Στο Δημοτικό Συμβούλιο (ΔΣ) στις 30/9/2025 ο Ν. Καρυστινός, Επικεφαλής της Παράταξης Νέος Διόνυσος, δήλωσε πως η απραξία της Δημοτικής Αρχής να ενεργήσει άμεσα και αποφασιστικά ώστε να διαλευκανθούν τα ηθικά ζητήματα που έχουν δημοσίως διατυπωθεί σε προηγούμενα Δημοτικά Συμβούλια, καθιστά μονόδρομο την κατάθεση μομφής για την Δήμαρχο και κατ’ επέκταση για την Δημοτική Αρχή που συμβαίνει να έχει την ευθύνη διοίκησης του Δήμου. Με τη δήλωση αυτή ο Δημοτικός Σύμβουλος Ν. Καρυστινός ανοίγει διάπλατα ένα νέο πεδίο ουσιαστικής αντιπολιτευτικής αντιπαράθεσης για θέματα χρηστής διοίκησης. Τα ηθικά θέματα είναι κρίσιμης σημασίας, σε συνδυασμό μάλιστα με την πλημμελή άσκηση των καθηκόντων της Δημοτικής Αρχής, οδηγούν στην υποχρέωση να κατατεθεί κατ’ ουσίαν πρόταση δυσπιστίας εναντίον της Δημάρχου, διότι με τη σιωπή της συντηρεί κλίμα ανοχής σε ηθικά θέματα και με την στάση της δεν εφαρμόζει επακριβώς τη νομοθεσία όπως οφείλει να πράττει με τη μέγιστη ταχύτητα χωρίς καθυστερήσεις και δικαιολογίες. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αμέσως μετά τη δήλωση ότι “η μομφή είναι μονόδρομος” εμφανίστηκαν αναρτήσεις, κατά το πλείστον καλόπιστες, οι οποίες θεωρούσαν τη μομφή πολιτικά αδύναμη και νομικά αδύνατη. Για να εξαλειφθεί κάθε δική μου αμφιβολία για την ορθότητα της πρόθεσης να υποβληθεί πρόταση μομφής, προσέτρεξα στη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης και έθεσα σχετικό ερώτημα στη γνωστή πλατφόρμα ChatGPT. Ιδού η απάντηση που έλαβα σε λίγα δευτερόλεπτα.
- Έννοια της μομφής
Η μομφή αποτελεί πολιτική καταγγελία ή ψήφο δυσπιστίας προς τον Δήμαρχο, συνήθως από μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου ή πολιτικούς φορείς, λόγω:
- Παράλειψης άσκησης καθηκόντων,
- Κακοδιοίκησης ή αμέλειας,
- Παραβίασης της νομοθεσίας,
- Καταχρήσεων ή αδιαφάνειας.
2. Νομικό πλαίσιο – Σχετική νομοθεσία
Ο Δήμαρχος είναι αιρετός και η θέση του ρυθμίζεται κυρίως από:
- Ν. 3852/2010 («Καλλικράτης»), όπως τροποποιήθηκε από τον Ν. 4555/2018 («Κλεισθένης Ι») και επόμενες διατάξεις.
- Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν. 3463/2006).
Σε περίπτωση πλημμελούς άσκησης καθηκόντων, ενδέχεται να υπάρξει:
- Διοικητικός έλεγχος (από Αποκεντρωμένη Διοίκηση),
- Πειθαρχικός έλεγχος (με ποινές έως και παύση από τα καθήκοντα),
- Πολιτική μομφή (χωρίς άμεση νομική συνέπεια, αλλά με πολιτικό βάρος).
3. Διαδικασία μομφής
Συνήθως ακολουθούνται τα εξής βήματα:
- Κατάθεση πρότασης μομφής στο Δημοτικό Συμβούλιο, από ορισμένο αριθμό δημοτικών συμβούλων.
- Συζήτηση και αιτιολόγηση της πρότασης με βάση συγκεκριμένες πράξεις ή παραλείψεις.
- Ψηφοφορία – Ανάλογα με τον κανονισμό λειτουργίας του Δημοτικού Συμβουλίου.
- Πολιτικές επιπτώσεις – Η μομφή δεν συνεπάγεται αυτοδίκαιη έκπτωση από το αξίωμα, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε διοικητικό έλεγχο ή να προκαλέσει δημόσια πίεση/παραίτηση.
4. Παραδείγματα περιπτώσεων πλημμελούς εκτέλεσης καθηκόντων
- Μη υλοποίηση αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου.
- Καθυστέρηση ή αδιαφορία για σοβαρά έργα υποδομής.
- Παραλείψεις στην πολιτική προστασία (π.χ. σε φυσικές καταστροφές).
- Ανικανότητα διαχείρισης κρίσεων (π.χ. υγειονομικών ή οικονομικών).
- Μη τήρηση διαφάνειας ή κακοδιαχείριση πόρων.
5. Τι μπορεί να επακολουθήσει
- Πειθαρχικός έλεγχος από τον Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
- Παραπομπή σε Ελεγκτικά όργανα (π.χ. Ελεγκτικό Συνέδριο, Σώμα Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης).
- Παραίτηση ή πολιτική αποδυνάμωση του Δημάρχου.
Στον επίλογο αυτού του άρθρου, είναι χρήσιμο να υπενθυμίσω ότι η άσκηση της εξουσίας συνοδεύεται από ευθύνες όχι μόνο πολιτικές, αλλά διοικητικές και ενίοτε νομικές. Επειδή τα ηθικά θέματα δηλητηριάζουν την κοινή γνώμη, δεν υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και δεν εντάσσονται σε κανόνες διαφάνειας και χρηστής διοίκησης, η πρωτοβουλία για κατάθεση μομφής είναι πράγματι στην σωστή κατεύθυνση.
